Wprowadzenie – Co to znaczy, że lewy ASIS jest uniesiony?

Jeśli kiedykolwiek poczułeś w biodrze „strzał”, nagłe szarpnięcie, ból przy skręcie albo dziwne napięcie promieniujące do pachwiny – być może nie był to mięsień, lecz układ kostno-powięziowy wokół miednicy, który po prostu się zablokował. "Uniesiony ASIS", „skrót w łańcuchu bocznym”, „rotacja talerza biodrowego” – ale rzadko kto pokazuje co to dokładnie znaczy i dlaczego zmienia wszystko: od chodu, przez przysiad, aż po napięcia nerwowe i ból.

Czym jest ASIS?

ASIS (anterior superior iliac spine) to po prostu kolec biodrowy przedni górny – punkt kostny, który możesz wyczuć z przodu talerza biodrowego. Dwa kolce – lewy i prawy – powinny być w miarę równo ustawione w pozycji stojącej. Jeśli jednak jeden z nich jest wyraźnie wyżej, to znaczy, że miednica straciła symetrię.

Ale uwaga: to nie jest tylko różnica wysokości w sensie statycznym. Uniesiony ASIS to często objaw większego procesu:

• rotacji miednicy w płaszczyźnie poprzecznej (np. lewa strona cofnięta),

• zgięcia bocznego (lewa strona „podciągnięta”),

• i często też skrętu lub blokady kości krzyżowej.

Czyli: nie tylko lewa strona jest wyżej – cała miednica jest przekręcona, a ciało zaczyna to kompensować w każdej płaszczyźnie.

Co to zmienia?

To zaburzenie nie zostaje lokalne. Gdy unosi się lewy ASIS:

• tułów skraca się po lewej stronie,

• klatka piersiowa rotuje się w prawo (żeby wyrównać pozycję głowy),

• kość krzyżowa (która nie jest całkowicie sztywna!) rotuje przeciwnie do talerza – często w prawo,

• a staw krzyżowo-biodrowy po stronie lewej może zostać zablokowany.

Na poziomie funkcjonalnym, w ruchu oznacza to:

• brak wyprostu lewego biodra,

• przeniesienie obciążenia na prawą stronę,

• trudność w wejściu w wykrok lub przysiad bez kompensacji (np. hip shift w prawo),

• możliwe przeciążenia mięśni po lewej stronie tułowia (np. czworoboczny lędźwi, biodrowo-lędźwiowy).

Ciało nie porusza się już wokół środka – porusza się wokół kompensacji.

A jeśli dojdzie ból?

To właśnie ten moment, w którym pacjent trafia do fizjoterapeuty lub trenera:

• po rwie kulszowej,

• po przeciążeniu w treningu,

• po długiej jeździe samochodem z bólem w pachwinie,

• z „wrażeniem zapadniętego biodra”,

• z przysiadem, który nie wchodzi już tak samo jak kiedyś.

Często pada pytanie: czy to nerw zasłonowy? Czy to rwa? Czy to biodro?

Nie sposób odpowiedzieć bez ruchu. Bo to nie jeden nerw, tylko cała mechanika, która doprowadziła do jego podrażnienia. I zanim podejmiemy decyzję, czy pracujemy przez przód biodra (zasłonowy), tył (pośladkowy mniejszy), czy skręt (krzyżowo-biodrowy) – trzeba się przyjrzeć temu, jak ciało porusza się w całości.

Skąd to się bierze?

Najczęściej z kumulacji drobiazgów:

• siedzisz więcej na jednej stronie,

• robisz przysiad z supinacją jednej stopy,

• masz nierówną stopę (np. stopa Mortona, hiperpronacja, usztywniona kostka),

• po kontuzji przestajesz obciążać jedną stronę.

Ciało nie potrzebuje dużego urazu, żeby ustawić miednicę pod kątem – wystarczy 2–3 tygodnie asymetrii, a głęboka tkanka (więzadła, torebki, mięśnie głębokie) zaczyna programować nowy tor ruchu.

Dlatego nie wystarczy „rozluźnić pośladek” albo „rozciągnąć biodrowo-lędźwiowy”. Potrzebujesz:

1. Zidentyfikować układ kompensacyjny, który utrzymuje uniesienie ASIS,

2. Odblokować strukturę, która nie rusza się względem innych (najczęściej kość krzyżowa),

3. Nauczyć ciało nowego wzorca ruchu, który utrzyma korekcję bez napięcia.

Skąd wiemy, że ASIS jest uniesiony?

W GSP wykorzystujemy do tego:

• badanie palpacyjne kolców biodrowych – porównanie wysokości i kierunku rotacji,

• deadbug z rotacją – jeśli nogi w prawo obniżają lewy ASIS, to mamy potwierdzenie wzorca,

• wzorzec przysiadu lub wykroku – często występuje shift w stronę przeciwną do uniesionego ASIS,

• chód – lewa noga  nie „wchodzi” do wyprostu, rotacja miednicy jest zaburzona.

To są elementy, które nie dają jednoznacznego „pomiaru milimetrowego”, ale dają obraz funkcjonalny – a to właśnie jego potrzebujemy, by dobrać interwencję.

2. Biomechanika miednicy i rotacji krzyżowej – kiedy pojawia się problem

Z zewnątrz wygląda to niewinnie. Lewy kolec biodrowy wyżej — może dwa palce różnicy. Ale pod spodem mamy układ, w którym każda mała zmiana powoduje przestawienie całości. To jak w mechanizmie zegarka – wystarczy, że jedno koło zębate się cofnie, a cały układ napędowy idzie w przeciwnym kierunku.

Zrozumieć miednicę jako strukturę dynamiczną

Choć miednica to część „szkieletowa”, nie jest bierna.
W rzeczywistości działa jak elastyczna rama łącząca kręgosłup z kończynami dolnymi. Składa się z trzech głównych części:

• dwóch talerzy biodrowych (kości miedniczne),

• i kości krzyżowej, która klinuje się między nimi.

To połączenie nie jest sztywne:

• kość krzyżowa może rotować względem talerzy (nutacja i kontrnutacja),

• talerze biodrowe mogą rotować względem siebie (jedna strona idzie w przód, druga w tył),

• całość jest stabilizowana przez sieć więzadeł krzyżowo-biodrowych, biodrowo-lędźwiowych, krzyżowo-kolcowych i przez napięcia mięśniowe (m.in. pośladkowy mniejszy, biodrowo-lędźwiowy, skośne brzucha, czworoboczny lędźwi).

To znaczy, że każde podciągnięcie ASIS jest nie tylko efektem zmiany ustawienia biodra – to symptom układu, który rotuje i ścina się względem siebie.

Co się dzieje, gdy lewy ASIS idzie w górę?

Zobacz jak wykonywać testy FTM na czworoboczny naszej subskrypcji GSP:

Z biomechanicznego punktu widzenia najczęściej oznacza to, że:

• lewemu talerzowi biodrowemu brakuje rotacji do tyłu (posterior tilt),

• a w jego miejsce wchodzi kompensacyjnie skrót w postaci podciągnięcia w górę (zgięcia bocznego),

• rotacja miednicy powoduje, że kość krzyżowa ucieka w prawo (czyli przeciwnie do przesunięcia talerza),

• lewa strona kości krzyżowej i stawu SIJ zamyka się i traci ślizg,

• powięź biodrowo-lędźwiowa po lewej ściąga cały bok do góry,

• a mięśnie głębokie (m.in. m. pośladkowy mniejszy) tracą dźwignię, bo biodro ustawia się w pozycji, w której „nie ma już co pracować”.

Efekt domina:

1. ASIS uniesiony →

2. miednica rotuje →

3. kość krzyżowa rotuje przeciwnie →

4. staw krzyżowo-biodrowy się blokuje →

5. mięśnie zaczynają kompensować →

6. nerwy i powięź dostają nacisk →

7. pojawia się ból, ograniczenie ruchu albo asymetria w ćwiczeniach

Rotacja krzyżowa – kluczowy moment

Wzorzec chodu opiera się na jej subtelnym ślizgu w jedną i drugą stronę:

• podczas kroku lewą nogą w przód – lewy talerz biodrowy rotuje do tyłu, a kość krzyżowa rotuje lekko w lewo,

• podczas kroku prawą nogą w przód – talerz prawy rotuje do tyłu, a kość krzyżowa rotuje w prawo.

Gdy lewy ASIS jest uniesiony, często oznacza to, że ciało nie potrafi wejść w lewą fazę chodu — czyli nie umie „cofnąć” lewego biodra i ustawić kości krzyżowej w pozycji nutacji po lewej stronie.

Skutek:

• lewa strona jest w ciągłym zgięciu i kompensacyjnym przywiedzeniu,

• prawa strona przejmuje całą fazę propulsji,

• pojawia się hip shift w prawo, przeciążenie prawego pos, prawej łydki, itd.

Co się dzieje z napięciami?

 Lewa strona:

• biodrowo-lędźwiowy napięty (ciągnie talerz do góry),

• czworoboczny lędźwi napięty (przytrzymuje skrót boczny),

• pośladkowy mniejszy wyłączony (bo brak mu dźwigni, biodro już ustawione w jego pozycji roboczej),

• więzadła SIJ przytrzymują blokadę i nie pozwalają na ruch.

Prawa strona:

• skośne zewnętrzne mogą kompensować i „rotować” cały tułów w prawo,

• klatka piersiowa rotuje w prawo, co prowadzi do nieprawidłowego ślizgu łopatki,

• wzorzec oddechowy często zostaje zaburzony – jedna strona „nabrzmiała”, druga „spłaszczona”.

A co z układem nerwowym?

To bardzo ważne — bo często pytanie brzmi: czy to zasłonowy? czy to rwa kulszowa?

Oba mogą być wtórne.

1. Nerw zasłonowy (L2–L4):

   • przebija mięsień lędźwiowy większy,

   • biegnie przez kanał zasłonowy,

   • unerwia przywodziciele i staw biodrowy,

   • może być podrażniony, jeśli lewy talerz naciąga lędźwiowy i więzadła pachwinowe.

2. Nerwy ze splotu krzyżowego (L4–S3):

   • mogą być uwięzione przy zablokowaniu stawu SIJ,

   • najczęściej dochodzi do podrażnienia:

     • nerwu pośladkowego górnego (unerwia m.in. pośladkowy mniejszy),

     • nerwu skórnego bocznego uda (uczucie „palenia” z boku),

     • lub częściowo gałęzi rwy kulszowej – szczególnie, gdy napięty jest więzadłowy system krzyżowo-biodrowy.

"Strzał” w rejonie biodra?

To może być wszystko naraz:

• mechaniczny impuls z blokady SIJ,

• napięcie z czworobocznego lędźwi i biodrowo-lędźwiowego,

• kompresja nerwu zasłonowego,

• zaburzenie ślizgu powięziowego w rejonie pachwinowym i przód-tył miednicy.

Struktury zaangażowane – biodrowo-lędźwiowy, pośladkowy mniejszy, więzadła SIJ

Gdy lewy kolec biodrowy przedni górny (ASIS) unosi się do góry, na pierwszy rzut oka można pomyśleć: „pewnie biodrowo-lędźwiowy skrócony” – i… to nie będzie błędna odpowiedź, ale też niepełna. W GSP analizujemy nie tylko mięśnie w izolacji, ale ich funkcję w globalnym wzorcu. A tu trzeba spojrzeć szerzej: przez pryzmat toru rotacji miednicy, układu więzadłowego i biomechaniki wzorca chodu.

 1. Biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas)

To jedna z kluczowych struktur:

• składa się z m. lędźwiowego większego (psoas major) oraz m. biodrowego (iliacus),

• przebiega od kręgów lędźwiowych i talerza biodrowego aż do krętarza mniejszego kości udowej,

• odpowiada za zgięcie biodra, stabilizację kręgosłupa i synergię z przeponą.

W przypadku uniesionego lewego ASIS, biodrowo-lędźwiowy po lewej stronie:

• staje się skrócony i dominujący – szczególnie część lędźwiowa (psoas major),

• ciągnie kręgosłup ku przodowi i w lewo,

• może powodować „zamknięcie” lewej przestrzeni biodrowej (niemożność wejścia w wyprost biodra),

• utrudnia pracę przepony i skręca klatkę piersiową (często obserwujesz kompensację oddechową).

Objawy dominującego psoasa:

• uczucie „zamknięcia biodra” po lewej,

• trudność z wykrokiem prawą nogą (bo lewe biodro nie chce się cofnąć),

• napięcie w rejonie pachwiny i lędźwi,

• ból po dłuższym siedzeniu.

2. Pośladkowy mniejszy (m. gluteus minimus)

To mięsień kluczowy w GSP – nie tylko jako odwodziciel, ale jako punkt „dokręcenia” biodra i przekazu siły z nogi na miednicę. W naturalnym chodu:

• pośladkowy mniejszy stabilizuje biodro podczas przenoszenia ciężaru na kończynę podporową,

• odpowiada za lekką rotację wewnętrzną, odwiedzenie i napięcie izometryczne, które blokuje talerz w jego pozycji.

Ale jeśli lewy ASIS jest uniesiony:

• biodro znajduje się już w pozycji, do której mniejszy miałby dopiero „dojść” – czyli brak mu długości skurczu i funkcji,

• nie ma czym złapać, nie ma dźwigni – dlatego mięsień wyłącza się, mimo że teoretycznie „jest na miejscu”,

• jego pracę przejmują biodrowo-lędźwiowy i czworoboczny lędźwi, pogłębiając kompensację.

Objawy wyłączonego pośladkowego mniejszego:

• brak siły w rotacji wewnętrznej lewego biodra,

• hip shift w przysiadzie lub wyciskaniu nogami,

• brak stabilizacji w „kontakcie” lewej nogi z podłożem,

• łatwość przeciążenia przy ćwiczeniach na nogi lub bieganiu.

Dlatego w GSP torujemy go m.in. przez:

• boczne leżenie + wydłużenie kończyny w tył i w dół, czytaj TOROWANIE p. mniejszego

• warianty marching bridge (regresja: deadbug) z asymetrycznym napięciem,

• wykroki z wyciągiem rotacyjnym, które zmuszają go do izometrii w dłuższej dźwigni.

 3. Czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum)

Zobacz jak wykonywać wszystkie ćwiczenia w krótkich, treściwych filmach na subskrypcji, gdzie omawiamy każde zagadnienie:

Łączy żebro XII, wyrostki poprzeczne kręgów L1–L4 i grzebień biodrowy.

Gdy lewy ASIS jest uniesiony, czworoboczny lędźwi po lewej stronie:

• ściąga miednicę ku górze, jak linka podciągająca cały bok ciała,

• często działa kompensacyjnie za pośladkowy mniejszy i za skośne,

• powoduje boczne zgięcie kręgosłupa i ogranicza rotację tułowia w lewo.

 Objawy dominującego QL:

• ból po lewej stronie lędźwi (szczególnie przy skręcie lub po dłuższym staniu),

• uczucie „ściśnięcia boku” lub „trzymania”, jakby nie dało się zgiąć lub wyprostować,

• rotacja barków w prawo, rotacja miednicy w lewo.

 Dlatego tak ważne jest jego:

• rozluźnienie na wycieraczkach (nogi w prawo, miednica zablokowana),

• praca oddechowa w wydłużeniu jednej strony (lewa strona w rozciągnięciu),

• integracja z miednicą – np. przez asymetryczny deadbug z rotacją.

 4. Więzadła i staw krzyżowo-biodrowy (SIJ)

To struktury, których nie rozciągniesz ani nie wzmocnisz, ale które mogą generować „strzał”, blokadę, ból i napięcie.

Staw SIJ:

• jest półruchomy – jego funkcją jest rotacja i amortyzacja sił między kręgosłupem a nogami,

• stabilizowany przez więzadła między talerzem biodrowym a kością krzyżową (krzyżowo-biodrowe, biodrowo-lędźwiowe),

• i zamykany przez układ powięzi głębokiej miednicy.

Jeśli lewy ASIS unosi się i talerz rotuje do przodu:

• kość krzyżowa może uciec w prawo (kontrnutacja po lewej),

• więzadła po lewej stronie zostają napięte i zablokowane,

• a staw SIJ przestaje „oddychać” – nie ma ślizgu ani adaptacji do ruchu.

Objawy blokady SIJ:

• „strzał” w okolicy krzyżowej lub talerza przy rotacji tułowia,

• uczucie „przekoszenia” ciała lub skręcenia,

• ból promieniujący do pośladka, czasem do uda (często mylony z rwą),

• brak poprawy po masażu, rolowaniu lub igłach – bo problem jest mechaniczny.

 5. Powięź biodrowa i rotacja tułowia

Kiedy miednica rotuje, a lewy ASIS się unosi, napięcia rozchodzą się po całym ciele. Szczególnie:

• powięź biodrowa ciągnie z przodu na przyczepach biodrowo-lędźwiowego i zasłaniacza wewnętrznego,

• skośne brzucha i przepona nie mogą prawidłowo pracować — bo krzyżuje się tor oddechowy,

• łopatka po stronie przeciwnej traci ślizg, bo klatka piersiowa przestaje rotować.

W praktyce:

• pojawia się uczucie „zblokowanego” tułowia,

6. Nerw zasłonowy (n. obturatorius) – kiedy to on?

To jeden z najczęściej podejrzewanych winowajców bólu w pachwinie, zwłaszcza po stronie lewej.

 Anatomia:

• odchodzi z korzeni L2–L4,

• przebija mięsień lędźwiowy większy,

• przechodzi przez kanał zasłonowy (w miednicy mniejszej),

• unerwia:

  • m. przywodziciel długi, krótki i wielki,

  • m. smukły (gracilis),

  • skórę przyśrodkowej części uda.

 Objawy, że może chodzić o zasłonowy:

• ból w pachwinie, zwłaszcza przy rozciąganiu przywodzicieli,

• ciągnięcie przy rotacji biodra lub zgięciu,

• uczucie „zapadania się w biodrze” albo wciągania w miednicę,

• lekkie mrowienie/prąd przy ściskaniu kolan lub schodzeniu po schodach,

• bardzo często – nasila się przy siedzeniu, zwłaszcza w pozycji skręconej miednicy.

Wzorzec:

Jeśli lewy ASIS jest uniesiony, a biodrowo-lędźwiowy napięty – może:

• przyciskać nerw zasłonowy, który przebiega przez jego brzusiec,

• skracać kanał zasłonowy – przez napięcie powięzi i przywodzicieli,

• ograniczać ślizg nerwu, szczególnie przy rotacjach i wykrokach.

 2. Rwa kulszowa – czy to na pewno ona?

Rwa kulszowa to zespół objawów wynikający z podrażnienia nerwu kulszowego lub jego korzeni (L4–S3). Ale w wielu przypadkach, gdy klient mówi "rwa", chodzi o coś innego.

Kiedy naprawdę podejrzewać rwę:

• ból zaczyna się w odcinku lędźwiowym lub krzyżowym i promieniuje w dół nogi,

• obejmuje tylną część uda, łydkę i/lub stopę,

• może towarzyszyć osłabienie mięśniowe (np. opadająca stopa),

• test Lasegue’a (uniesienie prostej nogi) daje ostry ból i ograniczenie.

Ale:

Jeśli czujesz ból bardziej w boku biodra, przy kości krzyżowej, w pośladku lub z boku uda – to może być splot krzyżowy, nerw skórny boczny uda albo po prostu napięcie powięziowe.

 Jeśli boli cię przy skręcie tułowia, zejściu do przysiadu, wykroku – to nie jest klasyczna rwa. To raczej:

Biomechaniczna blokada:

• uniesiony lewy ASIS,

• rotacja talerzy,

• zamknięcie stawu krzyżowo-biodrowego po lewej stronie,

• napięcie więzadeł i powięzi, które biegną przez kość krzyżową.

To daje objawy bardzo podobne do rwy – ale nie pochodzi z korzeni nerwowych.

• przeciążenia górnych pleców po prawej stronie (bo organizm „skręca się”),

• a przy ćwiczeniach siłowych np. wyciskaniu – asymetria ruchu łopatek.